Chương 3-Bài 6. Sơ đồ gói (Package Diagram)

Sơ đồ gói (Package Diagram) trong UML

1. Sơ đồ gói là gì?

Sơ đồ gói (Package Diagram) là một loại sơ đồ trong UML (Unified Modeling Language) được sử dụng để tổ chức và nhóm các phần tử trong hệ thống thành các gói (packages). Mỗi gói có thể chứa các lớp (classes), giao diện (interfaces), sơ đồ con, hoặc thậm chí các gói khác.

Mục đích của sơ đồ gói là giúp quản lý và tổ chức hệ thống phần mềm một cách có cấu trúc, từ đó dễ bảo trì và mở rộng hơn.

2. Thành phần chính của sơ đồ gói

Sơ đồ gói trong UML bao gồm các thành phần sau:

a. Gói (Package)

• Là phần tử cơ bản, đại diện cho một nhóm các phần tử liên quan.
• Ký hiệu: Hình chữ nhật có tab nhỏ ở góc trên bên trái.
• Cấu trúc:

+---------------------+
|  +---------+        |
|  | Package |        |
|  +---------+        |
|  | Classes,         |
|  | Interfaces,      |
|  | Sub-packages     |
|  +------------------+

b. Quan hệ giữa các gói

Có ba loại quan hệ quan trọng trong sơ đồ gói:

• Phụ thuộc (Dependency): Biểu diễn bằng mũi tên nét đứt (---▶), cho biết một gói này phụ thuộc vào gói khác.
• Nhập (Import): Gói này có thể sử dụng trực tiếp các phần tử công khai (public elements) của gói khác.
• Hợp nhất (Merge): Gói A có thể mở rộng và bổ sung nội dung từ gói B.

3. Ví dụ minh họa về sơ đồ gói

Giả sử chúng ta đang thiết kế một hệ thống quản lý trường học với các thành phần:

• Student Management: Quản lý sinh viên.
• Course Management: Quản lý khóa học.
• Teacher Management: Quản lý giáo viên.
• Database: Chứa dữ liệu chung.

Sơ đồ gói có thể được biểu diễn như sau:

+---------------------------+
|        School System      |
|  +---------------------+  |
|  | Student Management  |  |
|  +---------------------+  |
|  | Course Management   |  |
|  +---------------------+  |
|  | Teacher Management  |  |
|  +---------------------+  |
|  |      Database       |  |
|  +---------------------+  |
+---------------------------+

Các gói này có thể có quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, ví dụ:

• Student Management phụ thuộc vào Database để lưu trữ dữ liệu sinh viên.
• Course Management sử dụng dữ liệu từ Student Management.

4. Khi nào sử dụng sơ đồ gói?

Sơ đồ gói thường được sử dụng trong các trường hợp:

• Khi hệ thống lớn, cần chia nhỏ thành nhiều mô-đun dễ quản lý.
• Khi cần tổ chức lại mã nguồn theo cấu trúc logic.
• Khi muốn minh họa sự phụ thuộc giữa các phần trong hệ thống.

5. Lợi ích của sơ đồ gói

• Giúp tổ chức hệ thống một cách khoa học, dễ hiểu.
• Giảm độ phức tạp của hệ thống bằng cách nhóm các phần tử liên quan lại với nhau.
• Hỗ trợ tái sử dụng mã nguồn khi phân chia hợp lý.
• Giúp xác định sự phụ thuộc giữa các mô-đun để tối ưu hóa thiết kế.

6. Tổng kết

Sơ đồ gói là một công cụ mạnh mẽ trong UML giúp tổ chức và minh họa các thành phần của hệ thống một cách rõ ràng. Việc sử dụng sơ đồ gói hợp lý sẽ giúp hệ thống dễ bảo trì, mở rộng và phát triển hơn trong tương lai.