Chương 3-Bài 4. Sơ đồ thành phần (Component Diagram)

Sơ đồ thành phần (Component Diagram) trong UML

1. Khái niệm

Sơ đồ thành phần (Component Diagram) là một loại sơ đồ trong UML (Unified Modeling Language), được sử dụng để mô tả kiến trúc vật lý của một hệ thống phần mềm. Nó hiển thị các thành phần (components) trong hệ thống và cách chúng tương tác với nhau thông qua các giao diện (interfaces) và kết nối (dependencies).

Sơ đồ thành phần thường được sử dụng để thể hiện cách các module phần mềm được tổ chức, triển khai, và tương tác trong một hệ thống.

2. Thành phần chính trong sơ đồ

Một sơ đồ thành phần bao gồm các yếu tố chính sau:

• Thành phần (Component): Đại diện cho một phần chức năng độc lập của hệ thống, có thể là một module, một thư viện, một dịch vụ hoặc một tệp thực thi.
• Giao diện (Interface): Xác định các phương thức mà một thành phần cung cấp hoặc yêu cầu để tương tác với các thành phần khác.
• Phụ thuộc (Dependency): Biểu diễn mối quan hệ giữa các thành phần, cho thấy một thành phần cần hoặc sử dụng chức năng của một thành phần khác.
• Cổng (Port): Một điểm giao tiếp giữa thành phần và bên ngoài, dùng để kết nối với các giao diện khác.
• Gói (Package): Dùng để nhóm các thành phần có liên quan lại với nhau nhằm tăng tính tổ chức.

3. Ký hiệu trong sơ đồ thành phần

4. Ứng dụng của sơ đồ thành phần

• Thiết kế phần mềm: Xác định kiến trúc của hệ thống, các module và cách chúng liên kết với nhau.
• Phân tích và bảo trì: Giúp hiểu cách hệ thống hoạt động, dễ dàng xác định và thay thế các thành phần khi cần.
• Tái sử dụng thành phần: Xây dựng các thành phần phần mềm có thể tái sử dụng cho nhiều dự án.
• Mô hình hóa triển khai: Mô tả cách các thành phần phần mềm được triển khai trên các hệ thống thực tế.

5. Ví dụ về sơ đồ thành phần

Giả sử chúng ta có một hệ thống đặt hàng trực tuyến với ba thành phần chính:

1. Giao diện người dùng (UI)
2. Dịch vụ đặt hàng (Order Service)
3. Cơ sở dữ liệu (Database)

Hệ thống này có thể được biểu diễn dưới dạng sơ đồ thành phần như sau:

+------------------------+
|  UI Component          |
|------------------------|
| - Giao diện người dùng |
+------------------------+
        |
        | (Yêu cầu giao diện)
        V
+----------------------+
| Order Service        |
|----------------------|
| - Xử lý đơn hàng     |
+----------------------+
        |
        | (Yêu cầu truy vấn)
        V
+----------------------+
| Database Component   |
|----------------------|
| - Lưu trữ dữ liệu    |
+----------------------+

Trong đó:

• UI Component giao tiếp với Order Service thông qua một giao diện.
• Order Service yêu cầu dữ liệu từ Database Component.

6. Kết luận

Sơ đồ thành phần (Component Diagram) là một công cụ quan trọng giúp kiến trúc sư phần mềm và nhà phát triển hiểu cách các thành phần của hệ thống hoạt động cùng nhau. Nó đặc biệt hữu ích trong các hệ thống lớn, nơi việc tổ chức và quản lý các thành phần đóng vai trò quan trọng.